روش اجرایی برخورد با تخلفات علمی

دریافت فایل آیین‌نامه

فهرست عناوین:

• مقدمه
• اهداف
• تعاریف و اصطلاحات
• دامنه کاربرد
• مسئولیت
• شیوه اجرا
• پیوست 1 (جدول طبقه‌بندی انواع تخلف علمی و امتیاز منفی آنها)

١. مقدمه

ستاد ویژه توسعه فناوری نانو با هدف تشویق و ترغیب محققان به فعالیت در حوزه فناوری نانو، به حمایت از پایان‌نامه‌ها و مقالات مرتبط با فناوری نانو می‌پردازد. غالب دانشجویان و اعضای هیئت علمی کشور با حفظ اصول اخلاقی به انجام تحقیقات علمی مشغول هستند. اما در میان آنها افراد معدودی حضور دارند که از شیوه‌های نادرست برای رسیدن به نتایج علمی از قبیل انجام پایان‌نامه و چاپ مقاله استفاده می‌کنند. برای این ستاد درستکاری علمی در جامعه محققان فناوری نانو و کاهش تخلف علمی در انجام پژوهش های این حوزه از اهمیت فراوانی برخوردار است. لذا ستاد در نظر دارد با اجرای روش اجرایی حاضر به حفظ سلامت و رعایت اخلاق در جامعه علمی کشور کمک نماید.

• این روش اجرایی چه افراد یا گروه‌هایی را شامل می‌شود؟

اساتید راهنما، دانشجویان و محققانی که متقاضی دریافت حمایت‌های تشویقی ستاد در زمینه پایان‌نامه‌‌‌ها و مقالات هستند.

• در صورت بروز چه اقدام یا فعالیتی این روش اجرایی برای مشمولان اجرا خواهد شد؟

سوءاستفاده از تولیدات علمی و ارائه نادرست آن.

• نتایج و اثرات اجرای این روش اجرایی برای مشمولان چیست؟

محرومیت از دریافت حمایت و خدمات ستاد نانو.

٢. اهداف

• حمایت از سلامت تحقیقات علمی کشور،
• کمک به کاهش تقلب و تخلف در زمینه انجام پایان نامه‌ها و چاپ مقالات علمی.

٣. تعاریف و اصطلاحات

ستاد: منظور، ستاد ویژه توسعه فناوری‌نانو است.

تخلف علمی: منظور سوءاستفاده از تولیدات علمی و ارائه نادرست آن است. فهرست موارد و مصادیق تخلفات علمی در پیوست 1 ارائه شده است. این مصادیق بر اساس دستورالعمل نحوه بررسی تخلفات پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (نامه شماره 245602/و مورخ 25/12/1393) و با توجه به آیین‌نامه‌های حمایتی ستاد انتخاب و امتیازدهی شده‌اند.

تیم داوری: متشکل از چندین زیرگروه تخصصی شامل استادان و متخصصان شاخه‌های مختلف فناوری‌نانو است. اعضای تیم داوری از اعضای هیئت علمی هستند که حداقل 10 مقاله ISI مرتبط با فناوری‌نانو داشته باشند. انتخاب این داوران برعهده گروه توسعه سرمایه‌های انسانی ستاد است.

کمیته رسیدگی به تخلفات علمی: کمیته‌ای است که در صورت احراز تخلف توسط تیم داوری، از سوی ستاد تشکیل می شود تا به بررسی تخلف علمی و تصمیم‌گیری درباره آن بپردازد.

فهرست سیاه: فهرست محققانی است که تخلفات علمی آنها محرز گردیده و میزان امتیاز منفی آنها از حد نصاب منفی 100 گذشته است.

٤. دامنه کاربرد

اساتید راهنما، دانشجویان و محققانی که متقاضی دریافت حمایت های تشویقی ستاد در زمینه پایان نامه‌‌‌ها و مقالات هستند، مشمول این روش اجرایی هستند.

٥. مسئولیت

مسئولیت اجرای این روش اجرایی بر عهده گروه توسعه سرمایه‌های انسانی ستاد است.

۶. شیوه اجرا

6-1- در صورتی که گزارش هرگونه تخلف علمی به ستاد ارائه شود یا کارشناسان و داوران ستاد با هر مورد مشکوک به تخلف علمی مواجه شوند، موضوع برای بررسی به تیم داوری ستاد ارجاع داده می‌شود.

6-2- در صورت احراز تخلف برای تیم داوری، نامه‌‌ای (نامه اداری یا الکترونیکی) به متقاضی یا فرد مسئول (مانند استاد راهنما، نویسنده مسئول مقاله، ...) ارسال می‌شود و از ایشان در خصوص موارد تخلف شناسایی شده توسط تیم داوری درخواست پاسخ می‌گردد.

6-3- مهلت پاسخ‌دهی یک ماه پس از ارسال نامه است و در صورت عدم پاسخ‌دهی به این نامه، دو مرتبه دیگر با فاصله زمانی ده روزه اخطاری (به صورت نامه) برای ایشان ارسال می‌شود. در صورت عدم دریافت پاسخ مناسب از سوی متقاضی برای کلیه درخواست‌های مورد نظر وضعیت مردود قطعی اعلام می‌شود و با توجه به نوع تخلف‌های صورت گرفته و بر اساس پیوست 1، امتیاز منفی ثبت خواهد شد.

6-4- در صورت ارسال پاسخ از سوی متقاضی، پاسخ توسط تیم داوری بررسی می‌شود و در صورتی که ابهام و اشکال بوجود آمده برطرف گردد، درخواست‌های مورد نظر طبق روال عادی بررسی می‌گردد. در صورتی که ابهام و اشکال رفع نگردد، پرونده فرد مورد نظر در کمیته رسیدگی به تخلفات علمی بررسی شده و در خصوص آن تصمیم‌گیری خواهد شد.

6-5- در صورت تأیید نظر تیم داوری در کمیته رسیدگی به تخلفات علمی و احراز انجام تخلف، برای درخواست ثبت شده توسط متقاضی وضعیت مردود قطعی اعلام می‌گردد.

6-6- پس از صدور رأی کمیته در خصوص پرونده مورد نظر با توجه به امتیاز منفی داده شده به فرد مذکور، در صورتی که میزان امتیاز بیش از 50 باشد، نامه‌ای خطاب به فرد مذکور ارسال و به ایشان در خصوص تکرار تخلف تذکر داده می‌شود. موارد کمتر از طریق ایمیل اطلاع‌رسانی می‌شود.

6-7- در صورتی که امتیاز منفی یک شخص به 100 برسد، نام این شخص در فهرست سیاه قرار خواهد گرفت و به دانشگاه یا پژوهشگاه مربوطه اعلام خواهد شد. 

6-8- استادان راهنمایی که دانشجویان آنها پایان‌نامه مشابهی منتشر کرده باشند، به طوری که بیش از 30 درصد متن پایان‌نامه‌ها مشابه یکدیگر باشد یا از شکل‌های یکسان در پایان نامه‌ها استفاده کرده باشند، نامه‌‌ای (نامه اداری یا الکترونیکی) به استاد راهنما (در صورت داشتن دو استاد راهنما، نامه به استاد راهنمای اول ارسال می‌گردد) ارسال و علاوه بر اطلاع‌رسانی در خصوص تخلف صورت گرفته، تذکر داده می‌شود که در صورت تکرار تخلف علمی، علاوه بر اعلام وضعیت مردود قطعی برای درخواست‌های مطرح شده توسط دانشجویان فرد مذکور، نام ایشان (استاد راهنما) نیز در فهرست سیاه ستاد نانو قرار می‌گیرد و از دریافت کلیه حمایت‌های تشویقی ستاد توسعه فناوری نانو محروم می‌گردد.

6-9- در خصوص مقالات، مسئولیت بر عهده نویسنده مسئول مقاله و کلیه موارد متوجه ایشان است. 

6-10- در صورتی که نویسنده مسئول مقاله غیر از اعضای هیئت علمی باشد:

1. اگر مقاله مستخرج از پایان‌نامه بوده و نام استاد راهنمای پایان‌نامه جزو نویسندگان مقاله باشد، استاد راهنما نیز مسئول تخلفات انجام گرفته است. 
2. اگر مقاله یک پژوهش مستقل بوده و نام اعضای هیئت علمی جزو نویسندگان غیر مسئول مقاله باشد، امتیاز منفی به اندازه 25% امتیاز منفی در نظر گرفته شده برای نویسنده مسئول، برای سایر نویسندگان نیز در نظر گرفته خواهد شود. 

6-11- در بند 6-10، تنها درصورتی استاد راهنما در قبال این مقاله مسئولیت نخواهد داشت که با ارسال نامه‌‌ای به مجله اعلام نماید که نقشی در مقاله نداشته است.

6-12- در صورتی که نام فردی در فهرست سیاه قرار گیرد شامل موارد ذیل می‌شود:

1. کلیه درخواست‌های مربوط به فرد مذکور تعلیق شده و بررسی نمی‌گردد.
2. در صورتی که فرد مذکور استاد راهنما یا استاد مشاور یک پایان نامه باشد و پایان نامه پس از داوری مورد تأیید قرار گیرد، هیچ‌گونه پرداختی به این شخص صورت نخواهد گرفت. اما به سایر افراد حمایت تشویقی پرداخت خواهد شد.
3. در خصوص مقالات، اگر نام فرد مذکور به عنوان نویسنده مسئول مقاله ثبت شده باشد، این مقاله مشمول حمایت تشویقی نمی‌شود.
4. مدت زمان قرارگیری یک شخص در فهرست سیاه ستاد فناوری‌نانو، 3 سال بوده و پس از این نام فرد از فهرست سیاه خارج شده و می‌تواند از حمایت تشویقی بهره مند شود. لازم به ذکر است پس از این مرحله دستاوردهای این فرد با دقت و حساسیت بیشتری توسط ستاد بررسی خواهد شد و  در صورت تکرار تخلف برای همیشه در فهرست سیاه قرار خواهد گرفت. در خصوص درخواست‌های فردی که از فهرست سیاه خارج شده است، اگر زمان تصویب پرپوزال یا دفاع از پایان‌نامه در دانشگاه، ثبت اختراع در اداره ثبت اختراعات و یا زمان چاپ مقاله مربوط به دوره‌ای باشد که نام شخص در فهرست سیاه بوده است، به این درخواست‌ها حمایت تشویقی تعلق نمی‌گیرد.

پیوست 1- جدول طبقه بندی انواع تخلف علمی و امتیاز منفی آنها

[1] شکل‌ها، نمودارها، جداول، منحنی، عکس، روش‌های انجام یک فرآیند، پرسشنامه تدوین شده و هر چیز دیگری که به طور مستقیم توسط مولف حاصل نشده باشد.

[2] منظور آثار خود نویسنده می‌باشد که در جای دیگر چاپ شده است.