دستورالعمل اجرایی کمیته تخصصی نشان نانو

متن کامل آیین‌نامه

• مقدمه
• هدف
• دامنه کاربرد
• مسئولیت اجرا
• تعاریف
• ساختار و شیوه اجرا
• پیوست شماره 1

۱. مقدمه

کمک به بهبود کیفیت محصولات تولید داخلی و حمایت از تولیدکنندگان محصولات با کیفیت در حوزه فناوری نانو، همواره یکی از اولویت‌های ستاد ویژه توسعه فناوری نانو بوده و برای این منظور برنامه‌ها و اقدامات مختلفی را به اجرا درآورده است. یکی از مهم‌ترین سازوکارهای بهبود کیفیت محصولات، استانداردسازی محصولات از طریق گواهی دهی است. پیاده سازی و اجرای «گواهی نامه نانومقیاس» اولین اقدام ستاد در این زمینه بود که در همان سال‌های آغازین فعالیت ستاد انجام شد¹.
ستاد پس از انجام مطالعات اولیه و بررسی تجربیات کشورهای جهان (مانند: روسیه، تایلند، تایوان و ...) در زمینه گواهی دهی محصولات نانو و با استفاده از تجربیات به دست آمده از گواهی نامه نانومقیاس، پیشنهاد اعطای یک نشان ملی و قانونی به محصولات فناوری نانو با عنوان «نانونماد» را تهیه و به سازمان ملی استاندارد ارائه کرد. این پیشنهاد پس از تصویب در شورای معاونین سازمان و با توجه به قوانین کشور در خصوص نشان‌های ملی، در اجلاسیه شورای عالی استاندارد مطرح و با عنوان «نشان نانو» تصویب گردید². پس از ابلاغ تصویب نامه شورای عالی استاندارد در خصوص نشان نانو³ و به موجب متن این تصویب نامه، با همکاری ستاد و سازمان دستورالعمل اجرایی برای این نشان با عنوان «دستورالعمل اعطای مجوز استفاده از نشان نانو» تدوین و توسط سازمان تصویب⁴و ابلاغ⁵ شد. همچنین این نشان به عنوان یکی از برنامه‌های عملیاتی در سند ده ساله دوم توسعه فناوری نانو کشور با عنوان «سند گسترش کاربرد فناوری نانو در افق 1404» توسط ستاد پیشنهاد و در هیئت وزیران تصویب گردید⁶. دستورالعمل «اعطای مجوز استفاده از نشان نانو» در تاریخ 1401/12/08 مورد تجدید نظر قرار گرفت و عنوان آن به  دستورالعمل «اعطای نشان نانو (نانونماد)» و شماره مدرک از 247/160/د به 247/150/د تغییر یافت.
طبق دستورالعمل اعطای نشان نانو(نانونماد)، مسئولیت اجرای آن برعهده ادارات کل استاندارد استان‌ها و مسئولیت نظارت بر حسن اجرای این دستورالعمل بر عهده دفتر راهبری کیفیت و اقتصاد استاندارد سازمان است. به موجب این دستورالعمل، مرجع فنی و تخصصی محصولات فناوری نانو کمیته تخصصی مستقر در ستاد نانو است. کمیته تخصصی وظیفه بررسی صلاحیت و شرایط احراز فعالیت واحدهای تولیدی این محصولات را بر عهده دارد⁷. برای این منظور ستاد نانو «کمیته تخصصی» را تشکیل داده و ساختار و شرح وظایف این کمیته را در یک دستورالعمل داخلی تعیین نموده است. مدرک حاضر، دستورالعمل داخلی ستاد برای تشکیل و فعالیت کمیته تخصصی نشان نانو می‌باشد.

• این حمایت به چه افراد یا گروه‌هایی تعلق می‌گیرد؟

تمامی متقاضیان حقوقی (شرکت و کارگاه تولیدی).

• چه فعالیتی از سوی مشمولان باید صورت گیرد تا از این حمایت بهره‌مند شوند؟

تولید محصولات فناوری نانو دارای استاندارد ملی ایران و یا دارای استاندارد قابل پذیرش سازمان ملی استاندارد ایران.

• چه حمایت و یا خدماتی به متقاضیان این حمایت اعطا خواهد شد؟

اعطای گواهی‌نامه نانونماد (جهت مشاهده جزئیات به متن آیین‌نامه مراجعه نمایید).

۲. هدف

هدف از تدوین این دستورالعمل، تعیین ساختار کمیته تخصصی و نحوه تشکیل آن، شرح وظایف کمیته تخصصی و دبیرخانه آن و شیوه رسیدگی کمیته تخصصی به درخواست اخذ نشان نانو است.

۳. دامنه کاربرد

این دستورالعمل برای ارزیابی فنی و کارشناسی محصولات فناوری نانو به منظور تأیید/عدم تأیید اعطای نشان نانو (نانونماد) برای کالاهای دارای استاندارد ملی ایران و کالاهای دارای استاندارد قابل پذیرش سازمان ملی استاندارد ایران کاربرد دارد.

۴. مسئولیت اجرای

مسئولیت اجرای این دستورالعمل برعهده کمیته تخصصی نشان نانو است. مسئولیت نظارت بر حسن اجرای این دستورالعمل برعهده دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری نانو است.

۵. تعاریف

1-5- سازمان: منظور، سازمان ملی استاندارد ایران است.

2-5- اداره کل استان: منظور، اداره کل استاندارد استان است.

3-5- دفتر راهبری کیفیت: منظور دفتر راهبری کیفیت و اقتصاد استاندارد سازمان است که زیر نظر معاونت ارزیابی انطباق خدمات و راهبری کیفیت و اقتصاد استاندارد سازمان ملی استاندارد ایران، فعالیت می کند. 
4-5- ستاد: منظور، ستاد ویژه توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است.

5-5- محصول فناوری نانو: منظور، کالای فناوری نانو است و به هر نوع کالایی گفته می‌شود که کارکرد یا ویژگی آن مبتنی بر فناوری نانو است یا با فناوری نانو بهبود یافته باشد و حداقل یکی از موارد زیر باشد: 

أ‌. نانوماده تولید شده یا نانوماده مهندسی شده؛

ب‌. کالای میانی نانوبهبود یا نانوپدید؛

ج‌. کالای نهایی نانوبهبود یا نانوپدید.

توضیحات: برای کسب اطلاعات بیشتر، به استاندارد ملی ایران شماره 21145 مراجعه شود.

6-5- نشان نانو (نانونماد): به نشانی گفته می‌شود که مجوز استفاده از آن توسط سازمان بر اساس فرایندهای تعریف شده در «دستورالعمل اعطای نشان نانو(نانونماد)» برای استفاده در یک محصول فناوری نانو به متقاضی داده می‌شود.

7-5- پروانه استاندارد: منظور، پروانه کاربرد علامت استاندارد است که به استناد آن به اشخاص حقیقی یا حقوقی اجازه داده می‌شود از علائم استاندارد ملی ایران برای یک کالای خاص استفاده کنند.

8-5- اعطای نشان: منظور اجازه استفاده از نشان نانو است که به استناد آن به اشخاص حقوقی/حقیقی اجازه داده می شود با رعایت استانداردهای ملی و استانداردهای مورد پذیرش سازمان، از نشان نانو برای یک محصول فناوری نانو استفاده کنند. 

یادآوری: در خصوص محصولات نانو که مشمول مقررات اجرای اجباری استاندارد می باشند، تولید، تمرکز، توزیع و فروش آنها منوط به دریافت پروانه کاربرد علامت استاندارد اجباری بر اساس روش اجرایی «صدور، تمدید، تجدید، تعلیق، رفع تعلیق، ابطال و صدور مجدد پروانه کاربرد علامت استاندارد اجباری و اختیاری» به شماره مدرک 221/130/ر می باشد.

9-5- کمیته تخصصی: منظور کمیته تخصصی نشان نانو است که کمیته‌ای مستقر در ستاد می‌باشد. این کمیته مرجع فنی و تخصصی ارزیابی محصولات فناوری نانو است و وظیفه بررسی صلاحیت و شرایط احراز فعالیت واحدهای تولیدی این محصولات را برعهده دارد.

10-5- دبیرخانه: منظور، دبیرخانه کمیته تخصصی است که زیر نظر کمیته تخصصی به فعالیت می‌پردازد و انجام و پیگیری کلیه امور اداری و اجرایی آن را برعهده دارد.

11-5- کمیته علائم: کمیته‌ای است که وظیفه بررسی نهایی صلاحیت واحدهای تولیدی در خصوص اعطای نشان نانو برای محصول خاص و تعلیق، رفع تعلیق، ابطال و صدور مجدد آن را برعهده دارد.

12-5- واحد متقاضی: واحد تولیدی است که متقاضی دریافت/تجدید نشان نانو می‌باشد.

13-5- مدیر کنترل کیفیت: شخص حقیقی است که از طرف واحد متقاضی برای صدور پروانه استاندارد به سازمان معرفی می‌شود و طبق آیین نامه تأیید صلاحیت علمی و فنی مدیران کنترل کیفیت مصوب سازمان، تأیید شده و برای فعالیت در زمینه فناوری نانو نیز مورد تأیید ستاد باشد.

14-5- شرکت بازرسی تایید صلاحیت شده: شخص حقوقی است که دارای گواهی‌نامه بازرسی 17020 از مرکز ملی تأیید صلاحیت ایران شامل حوزه بازرسی محصولات فناوری نانو باشد.

15-5- آزمایشگاه تایید صلاحیت شده: منظور آزمایشگاه دارای گواهینامه 17025 از مرکز ملی تایید صلاحیت ایران است. 

یادآوری 1: از میان آزمایشگاه های تأیید صلاحیت شده، آزمایشگاه هایی که در زمینه نانو دارای توانمندی لازم باشند در اولویت قرار می گیرند.

یادآوری 2: در صورت عدم امکان انجام آزمون در آزمایشگاه مورد تأیید، انجام آزمون با هماهنگی اداره کل در آزمایشگاه واحد تولیدی / مراکز آموزشی – تحقیقاتی در حضور کارشناس تخصصی اداره کل استان/ نماینده سازمان ملی استاندارد/ کارشناس استاندارد به همراه نماینده اداره کل بلامانع است. 

16-5- اظهاریه انطباق: بیانیه صادر شده توسط شخص حقیقی یا حقوقی تأمین کننده محصول(شخص اول) مبنی بر انطباق محصول با الزامات مشخص شده نظیر قوانین، مقررات، استانداردها، مشخصات و مقررات فنی می باشد.

17-5- استاندارد قابل پذیرش: منظور استانداردهای مورد پذیرش سازمان (کاربرگ «فهرست استانداردهای قابل پذیرش» به شماره مدرک 6-264/150/ک) است.

۶. ساختار و شیوه اجرا

1-6- اعضای کمیته تخصصی:

• نماینده رسمی و تام الاختیار دبیر ستاد(رئیس کمیته)؛
• نماینده رسمی و تام الاختیار دفتر راهبری کیفیت ؛
• رئیس شبکه ایمنی نانو؛
• دو نفر متخصص مرتبط با موضوع با پیشنهاد رئیس کمیته تخصصی؛

1-1-6- کلیه اعضای کمیته تخصصی، نسبت به رعایت مفاد مرتبط با موضوع عدم تعارض منافع متعهد هستند و در قبال آن مسئولیت قانونی دارند.

2-1-6- کلیه اعضای کمیته تخصصی در خصوص پرونده‌های مطرح شده، نسبت به رعایت موضوع محرمانگی و حفظ، حراست و عدم افشای اسناد و اطلاعات (اعم از نوشتاری، مجازی و الکترونیکی) متعهد هستند و در قبال آن مسئولیت قانونی دارند.

3-1-6- کمیته تخصصی با حضور نماینده ستاد، نماینده دفتر راهبری کیفیت و رئیس شبکه ایمنی نانو رسمیت می‌یابد. در صورتی که هر یک از این افراد نتوانند در جلسه کمیته تخصصی حضور یابند، باید با نامه رسمی، یک فرد مطلع و تام الاختیار را به نمایندگی از خود جهت حضور در آن جلسه به کمیته تخصصی معرفی کنند.

4-1-6- دفتر راهبری کیفیت یک نماینده ثابت را برای عضویت در کمیته تخصصی به ستاد معرفی می¬کند. در صورت لزوم حداکثر دو نفر متخصص مرتبط، به انتخاب معاونت ارزیابی کیفیت سازمان همراه نماینده این معاونت می¬توانند در جلسه حضور یابند، این متخصصان به عنوان اعضای مطلع بوده و حق رأی ندارند.

5-1-6- نماینده شرکت بازرسی، در صورت لزوم بنا به درخواست رئیس کمیته تخصصی میتواند بدون حق رأی در جلسه کمیته حضور داشته باشد.

6-1-6- مستندات بررسی‌های انجام شده توسط شرکت بازرسی، بر اساس موافقت اکثریت اعضای کمیته تخصصی تأیید/رد می‌شود. 

2-6- وظایف کمیته تخصصی:

1-2-6- ارزیابی و تأیید فرد معرفی شده از سوی واحد متقاضی به عنوان کارشناس تخصصی نانو از منظر احراز شرایط فعالیت در زمینه نانو؛

2-2-6- تعیین استانداردها و فرایند لازم برای ارزیابی محصول فناوری نانو (انجام بازرسی، نمونهبرداری و آزمون) حسب مورد ؛

3-2-6- بررسی و تعیین مجوزها و تأییدیه‌های لازم برای هر محصول؛ 

4-2-6- اعلام اسامی شرکت های بازرسی و آزمایشگاه های تأیید صلاحیت شده توسط سازمان به متقاضی 

5-2-6- بررسی گزارش بازرسی و نتایج آزمون‌ها؛

6-2-6- بررسی و تأیید برچسب و نشانه مورد استفاده توسط واحد متقاضی بر روی محصول فناوری نانو دارای مجوز؛

7-2-6- تعیین هزینه کارمزد خدمات بررسی پرونده در کمیته تخصصی 

8-2-6- معرفی نماینده مطلع و تام الاختیار به منظور حضور در کمیته علائم برای صدور مجوز؛

9-2-6- در صورت تأیید مدارک واحد متقاضی برای صدور/تجدید مجوز، آنها را همراه با صورتجلسه کمیته تخصصی (پیوست 1) به اداره کل استان ارسال میکند؛

10-2-6- در صورت اعلام نقص مدارک از سوی اداره کل استان، نسبت به رفع آن اقدام و مدارک و مستندات لازم را به اداره کل استان ارسال می‌کند؛

11-2-6- به منظور نظارت مستمر بر عملکرد واحد تولیدی دارای مجوز، نسبت به انجام ارزیابی ادواری محصول (حداقل یک بار در سال) از طریق شرکت‌های بازرسی اقدام و گزارش بازرسی را همراه سوابق نمونه‌برداری و نتایج آزمون، در پرونده واحد تولیدی منظور کند؛

12-2-6- در صورت نقض شرایط مجوز شامل؛ عدم رعایت کلیه الزامات مرتبط با نشان نانو و عدم استمرار کیفیت محصول فناوری نانو، درخواست تعلیق/ابطال مجوز را همراه با مدارک و مستندات به اداره کل استان اعلام می‌نماید و رونوشت آن را به دفتر راهبری کیفیت ارسال می کند.

3-6- وظایف دبیرخانه:

1-3-6- بررسی مدارک و مستندات واحد متقاضی و اعلام نواقص احتمالی مدارک به متقاضی 

2-3-6- تشکیل جلسات کمیته تخصصی و سایر جلسات مرتبط با آن ؛

3-3-6- مستندسازی اقدامات کمیته تخصصی؛

4-3-6- تشکیل، پیگیری و بایگانی پرونده واحد متقاضی؛

5-3-6- تهیه، ارسال و پیگیری مکاتبات کمیته تخصصی؛

6-3-6- اطلاع رسانی لازم در خصوص فعالیت‌ها و مصوبات کمیته تخصصی؛

7-3-6- راه اندازی و مدیریت وب سایت‌ها و سامانه‌های الکترونیکی موردنیاز؛

8-3-6- فهرست شرکتهای بازرسی تأیید صلاحیت شده توسط سازمان را برای عقد قرارداد در اختیار واحد متقاضی قرار می‌دهد.

4-6-گردش کار کمیته تخصصی 

گردش کار کمیته تخصصی جهت رسیدگی به درخواست مجوز استفاده از نشان نانو، به شکل زیر انجام می‌شود.

۷. پیوست شماره 1

• پیوست شماره 1: صورت جلسه کمیته تخصصی

1. سال 1386

2. در یکصد و هفتمین اجلاسیه شورای عالی استاندارد مورخ 1393/12/18، این نشان با عنوان «نشان نانو» مطرح شد و بررسی و تصویب آن به کارگروهی با عنوان «کارگروه بند 22 مصوبات یکصد و هفتمین اجلاسیه شورای عالی استاندارد» واگذار و نهایتاً در تاریخ 1394/11/24 توسط این کارگروه تصویب شد.

3. تصویب‌نامه شورای عالی استاندارد، به شماره 97327 مورخ 1395/09/14 که در تاریخ 1395/11/13 به معاونت علم و فناوری ابلاغ و در تاریخ 1395/11/16 به ستاد تحویل شد.

4. به شماره 247/160/د مورخ 1396/11/23 که از سایت www.isiri.gov.ir قابل دریافت است.

5. نامه شماره 237900 مورخ 1397/10/02 که در تاریخ 1397/12/20 به ستاد ابلاغ شد.

6. تصویب نامه هیئت وزیران، به شماره 121332/ت53068هـ مورخ 1396/09/29 که در بند الف از ماده 11 و بند 4 از پیوست (برنامه عملیاتی 3 از برنامه کلان 6) برنامه نانونماد ذکر شده است.

7. بندهای 3 و 5-17 و 6-1-2 دستورالعمل اعطای نشان نانو (نانونماد) به شماره 247/150/د